07.10.2011

Co warto wiedzieć o spadkach i testamentach?

Gdy zaczynamy zastanawiać się, jak przekazać majątek spadkobiercom, pierwszy na myśl przychodzi testament. I słusznie, bo to ciągle najlepsza metoda uporządkowania spraw majątkowych na wypadek śmierci.

Rodzaje testamentów

Testament notarialny. Sporządzony w obecności notariusza. Ma formę aktu notarialnego.

Testament własnoręczny. Najłatwiejszy do napisania i pewnie dlatego najpopularniejszy. Sporządzający testament spisuje go własnoręcznie na papierze. Nie może do tego używać maszyny do pisania czy komputera. Na koniec wpisuje datę sporządzenia testamentu i podpisuje się. Czytelnie. Bez podpisu testament jest nieważny.

Testament ustny. Tu świadkowie są niezbędni. Potrzeba dwóch świadków i urzędnika. Urzędnik z gminy lub urzędu stanu cywilnego w obecności świadków spisuje ostatnią wolę osoby, która ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie zrobić tego własnoręcznie.

W każdym przypadku na dokumencie musi się też znaleźć data sporządzenia testamentu.

Zachowek dla pominiętych

Dzięki zachowkowi członkowie najbliższej rodziny (małżonek, dzieci, rodzice, wnuki) nie wymienieni w testamencie nie zostaną pominięci. Zachowek pozwala im wystąpić do spadkobiercy o zapłatę kwoty, jaka należałaby się rodzinie, gdyby nie została odsunięta od dziedziczenia. Wysokość zachowku to 2/3 wartości udziału spadkowego, który przypadałby występującej o niego osobie przy dziedziczeniu ustawowym, jeśli jest ona małoletnia lub trwale niezdolna do pracy; 1/2 wartości tego udziału w pozostałych wypadkach.

Dziedziczenie z automatu

Często zdarza się, że zmarły nie zostawia testamentu. W takiej sytuacji do głosu dochodzi tzw. dziedziczenie ustawowe. Niektórzy nazywają je dziedziczeniem z automatu. W ramach kolejności narzuconej ustawą (kodeks cywilny):

– w pierwszej kolejności majątek po zmarłym dziedziczą jego małżonek i dzieci. W równych częściach, z tym że część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku.
– Jeśli małżonek spadkodawcy umarł przed nim, całość spadku dziedziczą dzieci, w równych częściach.
– Jeśli dziecko spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku, a ma własne dzieci, wówczas jego udział spadkowy przechodzi na te dzieci. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych (wnuki, prawnuki).
– Do dziedziczenia z mocy ustawy jedna z ostatnich nowelizacji kodeksu cywilnego dołączyła też dziadków.
–  Jeśli okaże się, że zmarły nie miał rodziny, która mogłaby dziedziczyć, jego majątek przechodzi na własność gminy, na terenie której mieszkał przed śmiercią.

Zapis windykacyjny

W testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca będzie mógł postanowić, że konkretna osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku, czyli jego śmierci. Spadkodawca będzie mógł skierować zapis windykacyjny nie tylko do członka najbliższej rodziny, ale też do osoby z dalszej rodziny, a nawet z nim niespokrewnionej. Zapis będzie można uczynić na rzecz jednej lub kilku osób.

Wydziedziczenie

Czasami zdarza się, że spadkodawca nie chce, by konkretna osoba z rodziny po nim dziedziczyła. W testamencie może pozbawić ustawowych spadkobierców zachowku. Czyli ich wydziedziczyć. Ale może to zrobić, jeśli osoba, która ma być wydziedziczona:

– wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
– dopuściła się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciw życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci
– uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych

Przyczyna wydziedziczenia członka najbliższej rodziny powinna wynikać z treści testamentu.

Zrzeczenie się dziedziczenia

Dwustronną umowę w tej sprawie zawiera się u notariusza. Oczywiście trzeba to załatwić polubownie. Na zawarcie umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia muszą się zgodzić zarówno spadkodawca (np. rodzic czy rodzice), jak i jego dziecko. Po podpisaniu umowy dziecko to będzie traktowane w procesie dziedziczenia tak, jakby się nigdy nie urodziło.

Umowa o zrzeczeniu się dziedziczenia rozciąga się też na zstępnych, czyli dzieci, wnuki, prawnuki osoby, która zrzekła się dziedziczenia.

(źródło: Gazeta Wyborcza)

odsłon: 381

Drukuj